Tajemnice Ostrężnika | Jaskinia Ostrężnicka | Ruiny Zamku Ostrężnik
Jaskinia Ostrężnicka
W szczytowej części wzgórza wapiennego Ostrężnik znajduje się jedna z najciekawszych jaskiń okolic Złotego Potoku – owiana legendami i pełna tajemnic Jaskinia Ostrężnicka. Ze względu na usytuowanie u stóp ruin średniowiecznego Zamku Ostrężnik jest ona zapewne znana i odwiedzana od kilkuset lat.
Jaskinia Ostrężnicka ma niespełna 100 m długości i składa się z kilku komór połączonych ciasnymi i niskimi korytarzami, niektóre z nich mają charakter zacisków oddzielających przestronne próżnie. Ma ona pięć otworów rozmieszczonych w różnych miejscach wzgórza. Wspomniane, największe i najciekawsze, z niewielkim drewnianym tarasem dla zwiedzających ścieżkę dydaktyczną, usytuowane jest u północno-wschodnich podnóży skalnego ostańca (1). Zaraz za otworem jaskinia rozdziela się na dwa korytarze, tworząc ową niezwykłą scenerię sprawiającą wrażenie, jakbyśmy wchodzili w nozdrza wielkiego zwierza. Lewy, krótki korytarz prowadzi lekko w górę do otworu zlokalizowanego w leju przy ścieżce na szczyt, po południowej stronie wzgórza (5). Prawy wyprowadza nas w strefę ciasnych partii jaskini, gdzie przez zacisk można przejść do północnej, obszernej komory i następnie do wyjścia po północno-zachodniej stronie wzgórza (2). Przedłużeniem tego prawego korytarza są wąskie przejścia do zawalonej komory jaskini, otwierającej się do powierzchni po południowej stronie wzgórza (4) oraz do większej komory mającej połączenie z północną częścią jaskini, jak i do wąskiego, meandrującego korytarza wyprowadzającego do podnóża północno-zachodniej ściany ostańca skalnego wzgórza Ostrężnik (3). Pomiędzy otworami po północnej stronie wzgórza (1 i 2) znajduje się jeszcze niewielkie schronisko skalne, wykorzystujące wyraźne pęknięcie w skale. Skalne dno jaskini pokryte jest namuliskiem piaszczysto-gliniastym, a miejscami gruzem wapiennym.
Rezerwat Przyrody Ostrężnik
Ruiny Zamku Ostrężnik
Ruiny zamku znajdującego się na szczycie skały Ostrężnik od wieków budzą wiele kontrowersji. O zamku nie wiadomo tak naprawdę nic pewnego, łącznie z tym na czyj rozkaz go zbudowano. Jedni uważają się, że należał do systemu obronnego Orlich Gniazd stworzonego przez króla Kazimierza Wielkiego. Ostatni z dynastii Piastów, o którym mówiono, że “zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”, zbudował sieć zamków i twierdz. Każdą z kilkunastu warowni wzniesiono na niedostępnych wapiennych skałach Jury Krakowsko-Częstochowskiej.
Tajne wiezienie … ?
Rozmiary Ostrężnika wskazują, że musiała przebywać w nim dość liczna załoga, która była rozlokowana w dolnym zamku. W górnym stała wieża, skąd prowadziło wejście do podziemnych lochów. Niektórzy mówią, że tutaj właśnie mieściło się tajne królewskie więzienie, gdzie przetrzymywano bez sądu niewygodne dla koronowanych głów osoby. Coś w tym musi być, skoro w ówczesnych dokumentach i kronikach Ostrężnik, który miał spore znaczenie militarne, nie jest ani razu wspomniany. Niektórzy jeszcze wysuwają tezę, że Ostrężnik nie został nigdy zamieszkany, ponieważ budowa nigdy nie została dokończona.
Tajna kryjówka rozbójników … ?
Równie możliwa jest sytuacja, że zamek był siedzibą rycerzy-rozbójników, jak znajdujące się niedaleko Przewodziszowice. W jaskini u stóp zamkowego wzgórza (zwanej też Płucami Ostrężnika) mogli oni przechowywać swoje zrabowane skarby.
Pierwsza pisemna wzmianka o Ostrężniku pochodzi z rejestrów częstochowskich, gdzie jest mowa o tym, że …w Ostrężniku stoi rudera wieży czy zamku… Tekst pochodzi z XV wieku, więc strażnica wtedy już z pewnością stała pusta. Jeśli była kiedykolwiek zamieszkana, to czemu nagle została opuszczona? Nie została zdobyta ani zburzona przez żadnego wroga, bo wtedy zachowałyby się na ten temat z pewnością jakieś wzmianki.
Twierdza obronna … ?
Istnieje hipoteza że Kazimierz Wielki zaniechał jego budowy ze względu na inne okoliczne zamki i strażnice – kolejny nie był już potrzebny. Chociaż nie było tu prowadzonych żadnych badań archeologicznych stwierdzono, iż zajmował bardzo duży obszar – zamek górny 1500 m², natomiast dolny 7200 m². Mury miały grubość aż 2 m. Dziwne więc byłoby gdyby obiekt budowany z takim rozmachem i usytuowany w ważnym miejscu strategicznym uznano nagle za zbędny. Inna hipoteza mówi o rycerskiej warowni zbudowanej przez rycerza Wojciecha z Potoka herbu Jelita, który wymieniany jest jako dworzanin księcia Władysława Opolczyka i właściciel okolicy w 1386 roku. Parał się on rozbójnictwem – napadał na kupców podróżujących szlakiem Gdańsk – Kalisz – Kraków. W takim przypadku warownia mogła zostać zniszczona już w 1391 przez wojska Władysława Jagiełły zwalczającego wrogo do Polski nastawionego Opolczyka. Następnie ziemie te zostały przekazane przez Jagiełłę Janowi ze Szczekocin herbu Odrowąż, który nie zajmował się w ogóle zamkiem i tak popadał on w całkowita ruinę.
Pewne jest tylko to, że im więcej próbujemy się dowiedzieć o historii Ostrężnika, tym więcej pojawia się pytań. Pozostaje nam jedynie podziwiać zachowane pozostałości po strażnicy, o której prawda chyba już nigdy nie ujrzy światła dziennego.
